‘Authentiek leiderschap!?’

 Als je de cocon van een vlinder opensnijdt dan zie je snot. Een rups geeft alles op om een vlinder te worden. De transitie is een tussenstadium waarin alles is vergaan. Willem Beekman, bioloog, vertelt dit aan de aanwezige bestuurders in een filmfragment van Roek Lips. Een rups investeert in zichzelf en durft alles los te laten. Roek Lips ziet dit als mooie metafoor voor de transitie waar veel organisaties op dit moment ook in zitten. Deze en andere mooie tips en inzichten kregen de ruim vijftig bestuurders mee in de NVBW-masterclass “Authentiek leiderschap!?’.

Nieuwe leiders
De masterclass van woensdag 14 september staat in het teken van nieuw leiderschap. Maarten Bouwhuis – presentator van BNR Vastgoed gezocht – leidt de masterclass in goede banen. We bevinden onszelf in het prachtige koetshuis van kasteel Amerongen op de Utrechtse Heuvelrug waar een zonnetje zich in de loop van de middag zowaar laat zien. Na inleidende woorden van de dagvoorzitter draagt hij het stokje over aan Roek Lips. Roek Lips is een veelzijdig persoon. Ooit werkzaam als omroepbaas bij de NPO, zorgde een aantal intense levensgebeurtenissen ervoor dat zijn leven volledig op zijn kop stond. Een persoonlijke zoektocht volgde naar een zinvol leven en wat werkelijk van waarde is. Dit resulteerde in het project ‘Nieuwe Leiders’. Met dit project heeft Roek inmiddels meer dan 180 ‘leiders’ gesproken. In deze gesprekken komen onderwerpen voorbij die ook voor de bestuurders van Nederlandse woningcorporaties actueel en relevant zijn:

  • Hoe kunnen mensen en organisaties inspelen op de grote veranderingen die er gaande zijn?
  • Wat betekent dat voor leiderschap en voor ons persoonlijk leven?
  • Hoe verhouden we ons tot nieuwe ontwikkelingen? Tot (werk)druk, stress en burn-out?
  • Hoe doorbreken we oude patronen? En welke nieuwe kansen zijn er?

Aan de hand van inzichten die Roek ophaalde werden de bestuurders in de zaal handvatten geboden voor het eigen ‘authentieke leiderschap’. Met een aantal rake en indringende vragen wist hij de aanwezigen tot kritische zelfreflectie aan te zetten.

Het eerste fragment dat Roek ooit opnam was van Paul de Blot, destijds de oudste nog actieve hoogleraar van Nederland. Paul de Blot gaf ‘het belang van leven vanuit dankbaarheid’ mee aan de bestuurders. Roek wilde daarop weten van de aanwezige bestuurders waar zíj inmiddels dankbaar voor zijn. Een aanwezige bestuurder wist mooi te omschrijven dat hij dankbaar is dat “zijn kinderen zeggen dat ze nooit wat (tragisch) hebben”.

Inzichten voor bestuurders
De rode draad in de inzichten van Roek is dat wij leven in een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is en waarin leiderschap in transitie is. Constateringen die door de aanwezige bestuurders werden onderschreven. Of, zoals Jan Rotmans het omschrijft:

“We leven niet in een verandering van tijdperk, maar in een tijdperk van verandering”. Dit heeft ook gevolgen voor leiderschap. Meer en meer wordt naar ‘horizontaal, bottom-up leiderschap’ verlangd, terwijl hierin de praktijk weerbarstig is. Vaak wordt teruggegrepen door organisaties naar ‘klassiek, top-down leiderschap’. Hoe ‘het nieuwe leiderschap’ eruit gaat kan volgens Roek Lips nog niemand weten: ‘we werken nu nog in het snot’, de periode waarin de rups zich tot vlinder transformeert. Nadrukkelijk wilde Roek erop wijzen dat niet alleen gekeken mag worden naar ‘de nieuwe generatie’ om het nieuwe leiderschap vorm te geven, omdat de oude generatie ook een rol en verantwoordelijkheid daarin heeft. Roek toonde een mooi fragment over de kracht van collectiviteit door Lena Hartog. Zij verwoordt het als volgt: ‘Ik hoop echt dat we in een nieuw tijdperk zitten, want het gaat niet snel genoeg. Het is te vroeg om te zeggen wat dat nieuwe precies gaat worden, maar ik denk wel dat we de conclusie kunnen trekken dat hoe we het hiervoor deden, onwerkbaar is geworden,’

Tot slot gaf Damiaan Denys, filosoof,psychiater en werkzaam als hoofd van de afdeling psychiatrie aan het Amsterdam UMC, de bestuurders mee dat je jezelf het beste leert kennen uit je angst. Angst spiegelt jezelf en is daarmee het onderwerp van je angst. Dit leidde tot een handvat die Roek mee wilde geven aan de bestuurders: vraag bij de start van een project aan de projectgroep waar de projectgroepleden bang voor zijn als ze starten aan het project. Dit leidt namelijk tot succesvollere projecten: de angsten liggen op tafel en daarmee kunnen deze ‘getackeld’ worden.

Competenties voor nieuwe leiderschap
Na het plenaire deel gingen de bestuurders in groepen uiteen om te bespreken wat zij als belangrijkste inzicht meenemen. Hierop kwamen mooie terugkoppelingen als ‘twijfel gaat leiden tot zekerheid’, ‘doseer het gesprek met jezelf’, ‘wees congruent’ en ‘angst bespreken verbetert het resultaat’. De inzichten van Roek zijn teruggebracht tot de vijf inzichten uit onderstaande afbeelding. De vraag van dagvoorzitter Maarten Bouwhuis was met welke twee inzichten de bestuurders morgen aan de slag gaan.

Eerlijk zijn de meeste bestuurders al, zoals de uitkomst laat zien.